Indira Ekadashi 2023 : अश्विन महिन्यातील कृष्ण पक्षातील एकादशीला इंदिरा एकादशी म्हणतात. ही एकादशी पितृ पक्षात येते, त्यामुळे तिचे महत्त्व अधिक वाढते. या दिवशी उपवास केल्याने पितरांच्या आत्म्यांना मोक्ष प्राप्त होतो असा उल्लेख आहे. या एकादशीला भगवान विष्णूंचे स्वरूप शालिग्रामची पूजा केली जाते. यावेळी इंदिरा एकादशी मंगळवार, 10 ऑक्टोबर रोजी आहे. असे मानले जाते की या एकादशीचे व्रत केल्याने व्रत पाळणाऱ्याला स्वर्गप्राप्ती होते आणि व्यक्ती जन्म-मृत्यूच्या बंधनातून मुक्त होते.

इंदिरा एकादशीचा शुभ मुहूर्त

कॅलेंडरनुसार, इंदिरा एकादशी सोमवार, 9 ऑक्टोबर रोजी दुपारी 12:36 वाजता सुरू होईल आणि मंगळवारी, 10 ऑक्टोबर रोजी दुपारी 3:08 वाजता समाप्त होईल. उदयतिथीनुसार इंदिरा एकादशीचे व्रत 10 ऑक्टोबरलाच पाळले जाणार आहे. इंदिरा एकादशीचे व्रत दुसऱ्या दिवशी 11 ऑक्टोबर रोजी सकाळी 06:19 ते 08:39 या वेळेत सोडले जाईल.

इंदिरा एकादशीची पूजा पद्धत

इंदिरा एकादशीचे व्रत पितृपक्षात येते, त्यामुळे भक्तांनी श्राद्धाचे काही नियम पाळावेत असे शास्त्रात सांगितले आहे.

दशमी तिथीला सूर्यास्तानंतर अन्न खाऊ नये आणि दशमी तिथीला पवित्रता पाळावी. त्यानंतर दुसऱ्या दिवशी एकादशी तिथीला सकाळी लवकर स्नान करून व्रताचा संकल्प करावा. श्राद्ध करा आणि भगवान विष्णूची पूजा करा. त्यांना फळे, दूध, सुका मेवा, तुळस इत्यादी सात्विक अन्न अर्पण करा. त्यानंतर देवाचा थोडासा प्रसाद गाईला खाऊ घालावा आणि नंतर ब्राह्मणांना खाऊ घाला. त्यानंतर दुसऱ्या दिवशी द्वादशी तिथीला दान व दक्षिणा देऊनच उपवास सोडावा.

इंदिरा एकादशीचे महत्त्व

हिंदू धर्मात एकादशी व्रताचा संबंध भगवान विष्णूशी आहे. इंदिरा एकादशीचे व्रत करणाऱ्या व्यक्तीला मृत्यूनंतर वैकुंठ धाममध्ये स्थान मिळते, असे मानले जाते. यासोबत पित्रांना मोक्ष प्राप्त होतो. पुराणानुसार, एकमेव इंदिरा एकादशीचे व्रत केल्यास माणसाला शतकानुशतके तपश्चर्या, कन्यादान आणि इतर पुण्यांचे समान फळ मिळते. त्यामुळे हे व्रत पाळणे अत्यंत विशेष मानले जाते. या व्रताबद्दल असेही सांगितले जाते की हे व्रत करणाऱ्या व्यक्तीच्या पूर्वजांना नरकापासून मुक्ती मिळते आणि मोक्ष मिळाल्यानंतर ते कायमचे स्वर्गात जातात.