vice president election : देशाच्या नव्या उपराष्ट्रपतीच्या निवडीसाठी आज मतदान होत आहे. संसद भवनात सकाळी १० वाजल्यापासून उपराष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीसाठी 2022 साठी मतदान होत आहे. त्यानंतर लगेचच मतमोजणी सुरू होईल. संध्याकाळपर्यंत नवा उपराष्ट्रपती कोण होणार याचा निर्णय होईल. (vice president election 2022 voting result updates nda candidate jagdeep dhankhar upa candidate margaret)

पश्चिम बंगालचे माजी राज्यपाल जगदीप धनखर यांना एनडीएकडून उमेदवारी देण्यात आली आहे. यूपीएच्या संयुक्त उमेदवार मार्गारेट अल्वा आहेत. आकडेवारीवर नजर टाकली तर जगदीप धनखर यांचा वरचा हात दिसतो. उपराष्ट्रपतीपदाची निवडणूक कशी होते, त्यात कोणाला मत दिले जाते, मतांची मोजणी कशी होते ते जाणून घ्या.

भारताच्या राज्यघटनेत उपराष्ट्रपतींचा उल्लेख आहे

भारतीय राज्यघटनेच्या अनुच्छेद 63 नुसार, भारताचा उपराष्ट्रपती असेल.

घटनेच्या कलम 64 नुसार, उपराष्ट्रपती हा 'राज्यांच्या परिषदेचा पदसिद्ध अध्यक्ष' असेल.

कलम ६५ मध्ये असे नमूद केले आहे की, राष्ट्रपतींचा मृत्यू, राजीनामा किंवा पदच्युत झाल्यास, उपराष्ट्रपती नवीन राष्ट्रपतीची नियुक्ती होईपर्यंत राष्ट्रपती म्हणून काम करतात.

उपाध्यक्षपदाची निवडणूक कधी होते?

भारतीय राज्यघटनेनुसार, उपराष्ट्रपतींचा कार्यकाळ पूर्ण झाल्यापासून ६० दिवसांच्या आत निवडणुका घेणे आवश्यक आहे.

उपाध्यक्षपदाच्या निवडणुकीसाठी निवडणूक आयोग रिटर्निंग ऑफिसरची नियुक्ती करतो.

हा रिटर्निंग ऑफिसर कोणत्याही सभागृहाचा सरचिटणीस असतो.

रिटर्निंग ऑफिसर निवडणुकीबाबत सार्वजनिक नोट जारी करतात आणि उमेदवारांकडून अर्ज मागवतात.

कोण मतदान करू शकतो?

राष्ट्रपती आणि उपराष्ट्रपती ही महत्त्वाची घटनात्मक पदे आहेत.

दोन्ही पदांची निवडणूक अप्रत्यक्षपणे होत आहे. म्हणजेच निवडणूक ही जनतेने निवडून दिलेल्या लोकप्रतिनिधींनीच केली आहे.

उपराष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीत फक्त खासदारच मतदान करू शकतात. राज्य विधानसभेच्या सदस्यांना राष्ट्रपतींच्या निवडणुकीत मतदानाचा अधिकार आहे.

राज्यसभा आणि लोकसभेचे नामनिर्देशित सदस्यही उपराष्ट्रपतीच्या निवडणुकीत मतदान करू शकतात. तर अध्यक्ष निवडणुकीत कोणत्याही सभागृहाच्या नामनिर्देशित सदस्याला मतदान करू शकत नाहीत.

उपाध्यक्ष निवड प्रक्रिया

उपाध्यक्षपदासाठी उमेदवारी अर्ज भरण्यासाठी उमेदवाराला किमान 20 खासदार प्रस्तावक आणि 20 खासदार समर्थक म्हणून दाखवण्याची अट पूर्ण करावी लागेल.

उमेदवार संसदेच्या कोणत्याही सभागृहाचा सदस्य नसावा.

जर एखाद्या खासदाराला निवडणूक लढवायची असेल तर त्याला संसदेच्या सदस्यत्वाचा राजीनामा द्यावा लागतो.

मोजण्याची विशेष पद्धत

मतमोजणीत सर्व उमेदवारांना प्रथम प्राधान्याची किती मते मिळाली हे प्रथम पाहिले जाते. उमेदवारांना मिळालेली प्रथम प्राधान्य मते जोडली जातात. यानंतर एकूण संख्येला 2 ने भागून भागफलात 1 जोडला जातो.

यानंतर मिळालेला क्रमांक हा उमेदवाराला मतमोजणीत राहण्यासाठी आवश्यक असलेला कोटा मानला जातो. उमेदवाराला विजयी घोषित केले जाते.

निकाल न मिळाल्यास ही प्रक्रिया पुढे नेली जाते. मग सर्वात कमी मते मिळविणारा उमेदवार शर्यतीतून बाहेर फेकला जातो. मात्र त्याला प्रथम प्राधान्य देणार्‍या मतांमध्ये मतदानात कोणाला दुय्यम प्राधान्य देण्यात आले आहे, हे दिसून येत आहे. यानंतर दुसऱ्या प्राधान्याची ही मते इतर उमेदवारांच्या खात्यात जमा होतात.

एका उमेदवाराला कोट्याइतकी मते मिळेपर्यंत ही प्रक्रिया सुरू राहते.

राज्यघटनेच्या कलम-71 नुसार राष्ट्रपती किंवा उपराष्ट्रपतींच्या निवडीबाबत कोणतीही शंका किंवा वाद उद्भवल्यास निर्णय घेण्याचा अधिकार केवळ देशाच्या सर्वोच्च न्यायालयाला आहे.