Vice-President Election : देशाचे विद्यमान उपराष्ट्रपती व्यंकय्या नायडू यांचा कार्यकाळ 11 ऑगस्ट रोजी संपत आहे. अशा परिस्थितीत राष्ट्रपतीपदाच्या (vice presidential election) निवडणुकीबरोबरच उपराष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीकडेही सर्वांचे लक्ष लागले आहे. राष्ट्रपतीपदाची निवडणूक (election) १८ जुलैला होणार असून २१ जुलैला निकाल लागणार आहे. राष्ट्रपती निवडणुकीनंतर लगेचच उपराष्ट्रपती निवडीची प्रक्रियाही सुरू होईल. त्यामुळेच उपाध्यक्षपदाच्या उमेदवाराबाबत राजकीय पक्षांमध्ये मंथन सुरू झाले आहे. त्यासाठी भाजपच्या दिग्गज नेत्यांनी तयारी सुरू केली आहे. (vice president election 2022 bjp candidate prediction for vice presidential election)

1. संसदेच्या दोन्ही सभागृहांचे सदस्य मत देतात : संसदेच्या दोन्ही सभागृहांच्या सदस्यांचा समावेश असलेल्या इलेक्टोरल कॉलेजद्वारे आनुपातिक प्रतिनिधित्व प्रणालीद्वारे उपराष्ट्रपतीची निवड केली जाते. संसदेच्या दोन्ही सभागृहांचे सदस्य यात सहभागी होतात. राष्ट्रपती निवडणुकीत आमदार निवडून आलेल्या खासदारांसोबत मतदान करतात, परंतु उपराष्ट्रपती निवडणुकीत फक्त लोकसभा आणि राज्यसभेचे खासदार मतदान करू शकतात.

2. नामनिर्देशित खासदार देखील मतदान करू शकतात : नामनिर्देशित खासदार राष्ट्रपती निवडणुकीत मतदान करू शकत नाहीत, परंतु उपराष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीत तसे नाही. असे सदस्य उपराष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीतही मतदान करू शकतात. अशाप्रकारे, दोन्ही सभागृहातील 790 मतदार उपराष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीत भाग घेतात. यामध्ये राज्यसभेचे 233 निवडून आलेले सदस्य आणि 12 नामनिर्देशित सदस्यांव्यतिरिक्त लोकसभेचे 543 निवडून आलेले आणि दोन नामनिर्देशित लोकसभेचे सदस्य मतदान करतात. अशा प्रकारे त्यांची एकूण संख्या ७९० होईल.

उपाध्यक्षपदाची निवडणूक कोण लढवू शकतो?

1. भारताचा नागरिक.

2. वयाची 35 वर्षे पूर्ण केलेली असावी.

3. राज्यसभेवर निवडून येण्यासाठी त्याने पात्रता पूर्ण केली पाहिजे.

4. तो त्या राज्य किंवा केंद्रशासित प्रदेशातील संसदीय मतदारसंघाचा मतदार असावा.

5. भारत सरकारच्या अंतर्गत किंवा कोणत्याही राज्य सरकारच्या अंतर्गत किंवा कोणत्याही अधीनस्थ स्थानिक प्राधिकरणाच्या अंतर्गत लाभाचे कोणतेही पद धारण करणारी कोणतीही व्यक्ती पात्र असणार नाही.

6. उमेदवार संसदेच्या कोणत्याही सभागृहाचा किंवा राज्याच्या विधानमंडळाच्या कोणत्याही सभागृहाचा सदस्य नसावा. जर ते कोणत्याही सभागृहाचे सदस्य असतील तर त्यांना उपाध्यक्ष म्हणून निवडून आल्यानंतर त्यांचे सदस्यत्व सोडावे लागेल.

उमेदवारी कधी स्वीकारली जाते?

निवडणुकीसाठी उभे राहण्यासाठी, एखाद्या व्यक्तीने किमान 20 संसद सदस्यांना प्रस्तावक म्हणून आणि किमान 20 संसद सदस्यांना समर्थक म्हणून नामनिर्देशित केले पाहिजे.

उपराष्ट्रपती पदाचा उमेदवार होण्यासाठी 15,000 रुपये सुरक्षा ठेव जमा करावी लागेल.

नामांकन केल्यानंतर, निवडणूक अधिकारी नामनिर्देशनपत्रांची छाननी करतात आणि पात्र उमेदवारांची नावे मतपत्रिकेत समाविष्ट केली जातात.

आता जाणून घ्या भाजपचे नियोजन काय ?

उपराष्ट्रपतीपदाच्या उमेदवारासाठी भाजपचे नियोजन समजून घेण्यासाठी आम्ही भाजपच्या राष्ट्रीय स्तरावरील नेत्याशी संपर्क साधला. “उपराष्ट्रपतीचा उमेदवार उत्तर, पश्चिम किंवा ईशान्य भारतातील कोणत्याही राज्यातून असेल हे स्पष्ट आहे.

या राज्यांच्या वेगवेगळ्या नावांवर मंथन सुरू आहे. देशाच्या इतिहासात एकही महिला उपराष्ट्रपती झाली नाही. यावेळी इतिहास घडण्याची शक्यता आहे. द्रौपदी मुर्मू आणि देशाच्या पहिल्या आदिवासी राष्ट्रपतीच्या रूपात एक स्त्री असतील. त्याचबरोबर उपाध्यक्षपदाची खुर्चीही महिलेला मिळणार असल्याचे दिसत आहे.

कोणत्या प्रवर्गातून उमेदवार करता येईल?

राज्यशास्त्राचे प्राध्यापक डॉ. अजय सिंह म्हणाले, ""उपाध्यक्षपदाच्या बाबतीत भाजपचा निर्णयही थोडा वेगळा असू शकतो. 2014 नंतर, जेव्हापासून पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हातात देशाची सत्ता गेली, तेव्हापासून जे काही फार पूर्वी व्हायला हवे होते ते सर्व करण्याचा प्रयत्न केला जात आहे. त्यात उपराष्ट्रपतीपदाच्या उमेदवाराच्या नावावरही दिसू शकते. सध्याचे समीकरण पाहता भाजप तीन वेगवेगळ्या विभागातील उमेदवारांचा विचार करत आहे.

1. महिला : आजपर्यंत देशातील एकही महिला उपराष्ट्रपती पदापर्यंत पोहोचलेली नाही. अशा स्थितीत माजी केंद्रीय मंत्री आणि मध्य प्रदेशच्या माजी मुख्यमंत्री उमा भारती, मणिपूरच्या माजी राज्यपाल नजमा हेपतुल्ला, गुजरातच्या माजी मुख्यमंत्री आणि उत्तर प्रदेशच्या विद्यमान राज्यपाल आनंदीबेन पटेल यांच्या नावाची चर्चा सुरू आहे.

मध्य प्रदेश व्यतिरिक्त उत्तर प्रदेश, उत्तराखंडमध्येही उमा भारतींचा प्रभाव दिसून येत आहे. त्याचबरोबर नजमा या देशाचे पहिले शिक्षण मंत्री मौलाना अबुल कलाम आझाद यांची नात आहे. त्या दीर्घकाळ काँग्रेसमध्ये राहिल्या.

नजमा यांचे नाव पुढे करून भाजपला दोन फायदे होऊ शकतात. पहिली गोष्ट म्हणजे त्या मुस्लिम आहेत. दुसरे म्हणजे एक स्त्री आहे. त्याचप्रमाणे आनंदीबेन पटेल यांच्या नावाचीही चर्चा आहे. आनंदीबेन या गुजरातच्या माजी मुख्यमंत्री आहेत. सध्या त्या उत्तर प्रदेशच्या राज्यपाल आहेत. आनंदीबेन याही पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या निकटवर्तीयांपैकी एक आहेत.

2. ओबीसी : राष्ट्रपती पदाच्या उमेदवार द्रौपदी मुर्मू या आदिवासी आहेत. अशा परिस्थितीत ओबीसी किंवा सर्वसाधारण प्रवर्गातील चेहऱ्याला उपराष्ट्रपतीपदासाठी उमेदवारी दिली जाऊ शकते. त्यामुळे प्रदेशाबरोबरच जातीय समीकरणही बसू शकते.

3. शीख : आजपर्यंत देशात एकही शीख उपराष्ट्रपती झालेला नाही. अशा स्थितीत भाजप एखाद्या शीख चेहऱ्याला उपाध्यक्ष बनवू शकते. त्याचा फायदा पंजाब आणि हरियाणासारख्या राज्यांमध्ये होऊ शकतो.