Snake Venom Benefits : जगात अनेक दिवस साजरे केले जातात परंतु काही दिवस अद्वितीय आहेत, जसे की 16 जुलै हा जागतिक सर्प दिवस म्हणून साजरा केला जातो. सापांबद्दल जनजागृती आणि लोकांच्या मनात त्यांच्याबद्दलचे गैरसमज दुरकण्यासाठी हा दिवस जगभरात साजरा केला जातो. जीवनात आपण सर्व मान्य करू शकतो की साप हा सर्वात मोहक, परंतु गैरसमज असलेल्या प्राण्यांपैकी एक आहे. हा प्राणी स्वतःमध्ये भीती आणि प्रशंसा यासारख्या भावना व्यक्त करतो. एकीकडे आपण त्यांची भीती बाळगतो आणि त्यांना अशुभ मानतो, तर दुसरीकडे भारतात आपण त्यांची देवता मानून पूजा करतो. (snake venom benefits heart disease high blood pressure cobrar ussells viper krait death in india)

पृथ्वीवर सापांच्या 3,000 पेक्षा जास्त प्रजाती आहेत

पृथ्वीवर सापांच्या 3,000 पेक्षा जास्त प्रजाती आहेत. ते अंटार्क्टिका, आइसलँड, आयर्लंड, ग्रीनलँड आणि न्यूझीलंड वगळता सर्वत्र आढळतात. या सर्व प्रजातींपैकी, सुमारे 600 प्रजाती विषारी आहेत आणि केवळ 200 प्रजाती 100% विषारी आहेत, ज्या मानवांना मारण्यास किंवा जखमी करण्यास सक्षम आहेत.

भारतातील सापही त्याला अपवाद नाहीत. देशभरात विविध भागात सुमारे 300 सापांच्या प्रजाती राहतात, त्यापैकी 60 हून अधिक विषारी, 40 हून अधिक सौम्य विषारी आणि सुमारे 180 बिनविषारी आहेत. त्यांची प्रजाती चार कुळांत मोडते - कोलुब्रिडे, एलापिडे, हायड्रोफिडे आणि वायपेरिडे, रसेलचे वाइपर (डाबोया रसेली), करैत (बंगारस प्रजाती) आणि कोब्रा (नाजा प्रजाती) हे भारतातील सर्वात जास्त चावणाऱ्या सापांपैकी एक आहेत.

जगाच्या कानाकोपऱ्यात साप

साप हा जगातील सर्वात प्राचीन प्राण्यांपैकी एक मानला जातो. त्यांच्याशी संबंधित प्रजातींचा उल्लेख जगभरातील जवळजवळ प्रत्येक सभ्यतेमध्ये आढळतो. आज जगात सापांच्या सुमारे ३,४५८ प्रजाती आहेत. उत्तर कॅनडाच्या बर्फाळ टुंड्रापासून ते अ‍ॅमेझॉनच्या हिरव्या जंगलांपर्यंत ते हिमालयाच्या मैदानापर्यंत जगातील प्रत्येक वाळवंटात आणि महासागरात आढळतात. ते अतिशय चपळ शिकारी आहेत. साप आणि संबंधित प्रजाती देखील निसर्ग संतुलित करण्यासाठी महत्वाची भूमिका बजावतात.

भारतात सर्पदंशामुळे मृत्यूमुखी पडलेल्यांची संख्या

WHO च्या अहवालानुसार भारतात 2000 ते 2019 या कालावधीत सर्पदंशाने झालेल्या मृत्यूची आकडेवारी धक्कादायक आहे. भारतात या 19 वर्षांमध्ये, सर्पदंशामुळे अंदाजे 1.2 दशलक्ष (12 लाख) लोकांचा मृत्यू झाला आहे, जो जगात सर्वाधिक आहे. आकडेवारीनुसार, भारतात दरवर्षी सरासरी ५८,००० मृत्यू यामुळे होतात. इंडियन कौन्सिल ऑफ मेडिकल रिसर्च-नॅशनल इन्स्टिट्यूट फॉर रिसर्च इन रिप्रोडक्टिव्ह हेल्थच्या अभ्यासानुसार, भारतात सर्पदंशाने होणारे मृत्यू ही चिंतेची बाब आहे. याचे कारण अयोग्य समज, जागरुकतेचा अभाव आणि साप आणि सर्पदंशाबद्दल कमी ज्ञान. जे विषारी साप चावल्यानंतर अनेक ग्रामीण भागातील लोकांना देशी उपचार आणि सर्व प्रकारच्या अफवांना प्रोत्साहन देते.

पावसाळ्यात साप चावण्याच्या सर्वाधिक घटना घडतात

सर्पदंशानंतर होणाऱ्या मृत्यूंपैकी जवळपास ७०% मृत्यू भारतातील ग्रामीण भागात घरगुती उपचारांमुळे होतात, जवळपास ७०% प्रकरणे भारतातील ८ अतिवृष्टी राज्यांमध्ये नोंदवली जातात. 70 वर्षापूर्वी भारतीयांमध्ये सर्पदंशामुळे मृत्यूमुखी पडणाऱ्यांची संख्या या भागात 250 पैकी 1 आहे, परंतु काही भागात हे प्रमाण जास्त आहे. अंदाजानुसार, 2015 पासून 1.11 ते 1.77 दशलक्ष सर्पदंशाच्या घटना घडल्या आहेत. सुमारे 70% प्रकरणांमध्ये विषबाधाची लक्षणे दिसून आली, परंतु योग्य आणि वेळेवर उपचार केल्यामुळे भारतात सर्पदंशामुळे होणाऱ्या मृत्यूंमध्ये लक्षणीय घट झाली आहे.

भारतात, बिहार, झारखंड, मध्य प्रदेश, ओडिशा, यूपी, आंध्र प्रदेश, तेलंगणा, राजस्थान आणि गुजरात या राज्यांमध्ये दाट लोकवस्ती आणि कमी उंचीच्या कृषी क्षेत्रात राहणाऱ्या लोकांना या काळात ७०% मृत्यू झाला आहे. 2001-2014 मध्ये, विशेषतः पावसाळ्यात सर्पदंशाची सर्वाधिक प्रकरणे नोंदवली गेली आहेत.

या देशात साप सर्वाधिक चावतात

भारताला 'सापांचा देश' असे संबोधले जात असले तरी सर्पदंशाच्या घटना अमेरिकेत जगात सर्वाधिक आहेत. मात्र, अमेरिकेत चांगल्या उपचारांमुळे फार कमी लोकांचा मृत्यू होतो. डब्ल्यूएचओच्या मते, जगभरात दरवर्षी 5 दशलक्ष साप चावतात. यामध्ये १ लाखाहून अधिक लोकांचा मृत्यू होतो.

शेतात साप ठेवल्याने फायदा होतो

साप बघून सगळ्यांनाच भीती वाटते, पण शेतात साप असणे हे शुभ लक्षण मानले जाते हे फार कमी लोकांना माहीत आहे. साप शेतातील कीटक खातात जे पिकांचे नुकसान करतात. याशिवाय, साप उंदीर देखील खातात, जे धान्याचे मोठे शत्रू मानले जातात आणि पिकांची नासाडी करण्यासाठी जगभरात कुप्रसिद्ध आहेत. जगातील अनेक शेतकरी साप पाळतात जेणेकरून त्यांची पिके वाचावीत आणि त्यांची मेहनत वाया जाऊ नये.

सापाचे विष मानवांसाठी फायदेशीर

काही सापांचे विष प्राणघातक असल्याने लोकांना सापांची भीती वाटते. सापाच्या विषावर एकमेव उपचार म्हणजे अँटी व्हेनम सीरम किंवा अँटी-टॉक्सिन सीरम, हे देखील सापाच्या विषापासून बनवले जातात. आता सापाच्या विषाची इतकी विविधता आहे, त्यामुळे साहजिकच त्यांचे फायदेही बरेच असतील. अशी औषधे सापाच्या विषापासून बनवली जातात, जी हृदयरोगाशी लढण्यासाठी वापरली जातात. सापाच्या विषाचा वापर औषधे बनवण्यासाठी इतर नैसर्गिक विष वापरण्याचा मार्ग दर्शवितो. विशेषत: उच्च रक्तदाब (उच्च रक्तदाब) विरुद्ध लढण्यासाठी सापाच्या विषापासून बनविलेले.