धनुष्यबाण नव्हते शिवसेनेचे चिन्ह; असा आहे निवडणूक चिन्हाचा प्रवास

मुंबई : शिवसेना व धनुष्यबाण चिन्हावरुन शिवसेना पक्षप्रमुख उध्दव ठाकरे आणि मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे आमने-सामने आले होते. या पार्श्वभूमीवर शनिवारी निवडणूक आयोगाने मोठा निर्णय दिला. पुढील आदेशापर्यंत निवडणूक आयोगाने धनुष्यबाण चिन्ह गोठवले आहे. शिवसेनेसाठी धनुष्य आणि बाण हे नेहमीच लकी ठरले आहेत. यापूर्वी ज्या निवडणूक चिन्हांवर पक्षाने निवडणूक लढवली, त्यावेळी पक्षाला अनेकदा पराभवाला सामोरे जावे लागले.

खरे तर बाळासाहेब ठाकरे यांनी १९ जून १९६६ रोजी शिवसेनेची पायाभरणी केली होती. ठाकरे हे मूळचे व्यंगचित्रकार होते आणि राजकीय विषयांवर ते धारदार टोमणे मारायचे. शिवसेना अनेक राज्यांत सक्रिय असली तरी तिचा राजकीय प्रभाव महाराष्ट्रापुरता मर्यादित आहे. राजकीय व्यंगचित्रकार बाळासाहेब ठाकरे यांनी 1966 मध्ये शिवसेना स्थापन केली, तेव्हा ही संघटना आपली 80 टक्के ऊर्जा सामाजिक प्रबोधनासाठी वाहून घेईल, असे सांगण्यात आले होते. राजकीय प्रबोधनात 20 टक्के. दोन वर्षांनंतर 1968 मध्ये शिवसेनेने राजकीय पक्ष म्हणून नोंदणी केली.

1985 मध्ये नागरी निवडणुकीत धनुष्य बाण हे चिन्ह मिळाले. 1971 मध्ये शिवसेनेने पहिली निवडणूक लढली. पण, नंतर यश मिळाले नाही. 1989 च्या लोकसभा निवडणुकीत पहिल्यांदाच शिवसेनेचा खासदार निवडून आला. शिवसेनेने 1971 ते 1984 या काळात ताडाचे झाड, ढाल, तलवार आणि रेल्वे इंजिन या निवडणूक चिन्हांवर निवडणूक लढवली. पण प्रकरण निरर्थक राहिले. 1984 साली शिवसेनेनेही भाजपच्या कमळावर लोकसभा निवडणूक लढवली होती. 1985 मध्ये मुंबई महापालिका निवडणुकीत शिवसेनेला पहिल्यांदा धनुष्यबाण हे चिन्ह मिळाले. त्यानंतर शिवसेना काँग्रेस शिवसेना 1989 ते 2019 पर्यंत एनडीए आघाडीचा भाग होती

1989 मध्ये पहिल्यांदाच शिवसेनेचे चार खासदार या बाण कमांड चिन्हावर विजयी होऊन संसदेत पोहोचले. यानंतर शिवसेनेचा धनुष्यबाण हे आता पक्षाचे स्थायी निवडणूक चिन्ह बनले आहे. तेव्हापासून 2019 पर्यंत केंद्रातील एनडीए सरकार आणि महाराष्ट्रातील शिवसेना-भाजप युती सरकारमध्ये शिवसेना कायम होती. ऑक्टोबर 2019 मध्ये काँग्रेस-राष्ट्रवादीसोबत आघाडी करून महाविकास आघाडीचे सरकार स्थापन झाले. आणि त्यानंतर शिवसेनेत फुट पडली व धनुष्यबाण चिन्ह अखेर शनिवारी गोठविले.

बिहारमधील निवडणुकीत शिवसेनेने उमेदवार उभे केले होते. येथेही निवडणूक चिन्हाविषयी पेच निर्माण झाला होता. झारखंड मुक्ती मोर्चाकडे आधीच धनुष्यबाणाचे चिन्ह होते. यामुळे शिवसेनेला तुतारी वाजवणाऱ्या व्यक्तीच्या चिन्हावर उमेदवार उभे करावे लागले. या निवडणुकीत शिवसेनेचा एकही उमेदवार विजयी होऊ शकला नाही. 1989 मध्ये शिवसेनेने आपले मुखपत्र सामना सुरू केला आणि त्याच वर्षी शिवसेनेला धनुष्यबाण हे चिन्ह कायमचे मिळाले, तेव्हापासून शिवसेना या चिन्हावर निवडणूक लढवत आहे.